Gure lana

Udal-garapenerako lankidetzaren ardatza da tokiko gaitasunak indartzea, udal-mailako bizi-kalitatea hobetzea eta garapen iraunkorra sustatzea, mundu osoko hainbat herrialdetako hirien eta udalerrien arteko zuzeneko lankidetzaren bidez. Munduko biztanleriaren interdependentzia, ekonomiari, teknologiari, gizarteari, kulturari eta antolaketa politikoari dagokienez, gero eta nabariagoa da. Esan dezakegu ongizate-maila optimoak lortzen joan diren gizarteen oparotasuna eta milioika pertsona bizi diren prekarietatea ez direla errealitate independenteak. Beraz, lankidetza-politika ulertzeko, justizia soziala bilatu behar da, eta pobretutako biztanleei oinarrizko eskubideak aitortu behar zaizkie, gizaki bakoitzari datxezkion eskubideak, alegia. Garapenerako lankidetzak, oro har, mundu osoko desberdintasunen ondorioak arintzen lagundu du, elkartasun-, justizia- eta ekitate-printzipioetan oinarrituta. Udalerriek, herritarrengandik hurbil dauden eragile gisa, funtsezko rola dute tokiko garapen iraunkorra sustatzeko. Udalen arteko lankidetzak sustatzen dituen helburu nagusien artean, hauek nabarmentzen ditugu:

• Toki-administrazioen gaitasunak indartzea. Horrek barne hartzen ditu gobernantzaren hobekuntza, plangintza estrategikoa eta baliabideen kudeaketa, eta horrek tokiko gobernuen eraginkortasuna eta gardentasuna areagotzen ditu.
• Toki-garapena. Udalek garatutako proiektuak zerbitzu publikoak (ura, saneamendua, hondakinen kudeaketa), hiri-azpiegitura, lurralde-plangintza eta tokiko garapen ekonomikoa hobetzera bideratuta egon ohi dira. Ekimen hauen helburua herritarren bizi-kalitatean eragin zuzena sortzea da.
• Berdinen arteko lankidetza. Udalen arteko lankidetza aldeen arteko berdintasun-printzipioan oinarritzen da. Udalerriek bazkide gisa laguntzen dute eta erantzukizunak partekatzen dituzte, eta horrek epe luzeko harreman horizontalak sortzen ditu.
• Aktore-aniztasuna.
• Udalen arteko lankidetzan hainbat eragilek hartzen dute parte, hala nola tokiko gobernuek, tokiko eta nazioarteko GKEek, gizarte zibileko erakundeek, unibertsitateek… Horrek aukera ematen du sektore anitzeko ikuspegia eta proiektuetan inklusiboagoa izateko.
• Hirietako diplomazia. Udalerriek, jarduera teknikoetan parte hartzeaz gain, hirietako diplomazian ere parte hartzen dute, nazioarteko harremanak hobetzeko. Tokiko diplomazia horrek nazioarteko sareak eraikitzen eta hirien arteko aliantza estrategikoak sortzen laguntzen du.
• Berrikuntza. Tokiko eremuan politika ezagutzeak, kapilaritatea emateaz gain eta lan egiten den lurraldeko premiei hurbilagotik heltzeaz gain, alda daitezkeen gaiei buruzko orientazio handiagoa ematen du, tokiko administrazioaren mugak ezagutzen dira, eta horrek aukera ematen du harreman arina izateko, berrikuntza sustatzeko eta denboran jasangarriak ez diren eraldaketa-prozesuak ez behartzeko.

Ikuspegi horizontal, arduratsu eta konprometitu batetik, mundu osoan bazterkeriaren, pobreziaren, desberdintasunaren eta bidegabekerien aurka borrokatzeko ekimenak garatzeko gai izango den herritartasun global kritikoa sustatzea. Garapenerako Hezkuntza 1974an onartu zuen lehen aldiz nazioarteko erakunde batek. Urte horretan, UNESCOK estatu eta hezkuntza-arloko erakundeei eskatu zien hezkuntza funtsezko prozesutzat har zezatela gizateriaren biziraupen- eta ongizate-arazoak konpontzeko, eta beharrezko lankidetza-neurriak har zitzatela. Garapenerako eta Herritartasun Globalerako Hezkuntzak (GHGH) hezkuntza-eskaintza zabala hartzen du: formala, ez-formala eta informala; bizitza osoan zehar eta hainbat publikorekin: eskubideen titularrekin, erantzukizunaren titularrekin eta betebeharraren titularrekin. Aukera ematen du gero eta zalantzazkoagoa den mundu baten konplexutasunari aurre egiteko, gure ondare aberatsaren eta kultura ezberdinen aberastasuna ulertzeko eta balioesteko, eta krisiari eta bakearen mehatxuei erantzuteko beharrezkoak diren ikaskuntza, pentsamendu kritikoa, trebetasunak eta gaitasunak, jarrerak eta balioak eskuratzeko. GHGHk elementu zentral batzuk biltzen ditu:

• Gizarte-justiziaren oinarrizko balioak maila globalean eta tokikoan, bakea, elkartasuna, ekitatea eta berdintasuna, planetaren iraunkortasuna, inklusioa, giza eskubideak, aniztasunaren onarpena eta nazioarteko ulermena.
• Pertsonei, beste izaki bizidunei eta planetari belaunaldien artean, kulturen artean eta iraganaren, orainaren eta etorkizunaren artean eragiten dieten arazoen tokiko dimentsioaren eta dimentsio globalaren arteko loturari buruzko ikuspegia.
• Praktika pedagogikoekiko konpromiso komuna, inklusiboak, parte-hartzaileak, itxaropena sorrarazten dutenak, pentsamendu kritikoa ahalbidetzen dutenak eta “ikasleen” lehentasunari justizia egiten diotenak; aldi berean, ekintza informatu, autoerreflexibo eta esanguratsu, indibidual eta kolektibo baterako gaitasunak eta trebetasunak sortzen dira.

Udalen arteko lankidetzatik GHGH sustatzen dugu, prestakuntzaren, mobilizazioaren, sentsibilizazio publikoaren eta tokiko arazoekiko eta arazo globalekiko konpromiso kritikoaren bidez, eta arazo horiek norberaren bizitzarako eta gizartearen ongizaterako duten garrantzia aitortzen dugu. Beren errealitatearekin kritikoa den herritartasuna sustatzen dugu, gizarte-desberdintasunen eta -bidegabekerien aurrean erantzukizuna hartzeko gai izango dena, eta beren eskubideak partaidetzaren bidez baliatuko dituena, irtenbideen protagonista zuzenak izanik. Herritar gisa duten erantzukizuna tokikoaren esparrutik haratago joatea bilatzen dugu, pertsona guztien eskubideekiko konpromisoa hartuz, eta eguneroko erabakiek ondorio globaletan izan ditzaketen ondorioez jabetuz. Azken batean, beren burua onar dezatela berdinen munduko komunitate bateko herritartzat, justizia globala bilatzeko eta eskatzeko, gai kolektiboez arduratuta, eta prozesu sozial eta politikoen garapenean protagonismoa eskatzen dutela.

Ekintza Humanitarioaren helburua bizitzak babestea eta salbatzea da, giza sufrimendua prebenitzea eta arintzea, herritarren oinarrizko eta berehalako premiei erantzutea eta haien eskubideak sustatzea, betiere kalteberatasuna murriztearen eta gaitasunak indartzearen ikuspegitik. Laguntza humanitarioa funtsezkoa da, batez ere krisi- eta larrialdi-egoeretan: Bizitzak salbatzea eta sufrimendua arintzea: Hondamendi naturaletan, gatazka armatuetan eta beste larrialdi batzuetan, laguntza humanitarioak funtsezko baliabideak ematen ditu, hala nola elikagaiak, ura, aterpea eta arreta medikoa, eta horiek funtsezkoak dira bizitzak salbatzeko eta giza sufrimendua arintzeko. Giza Eskubideen babesa: Laguntza humanitarioak pertsonen oinarrizko eskubideak babesten laguntzen du, bizitzeko eskubidea, segurtasuna eta duintasuna barne. Krisi askotan, kaltetutako pertsonak giza eskubideen urraketekiko kalteberak dira, eta laguntzak babes- eta segurtasun-neurri bat eman dezake. Erantzun azkarra eta koordinatua: Larrialdietan, baliabideak eta laguntza azkar mobilizatzeko gaitasuna funtsezkoa da krisiaren eragina minimizatzeko. Laguntza humanitario antolatu eta koordinatuak ziurtatzen du laguntza gehien behar dutenengana iristea, modu egoki eta eraginkorrean. Osasun Publikoaren Krisiaren Prebentzioa: Hondamendiek eta gatazkek gaixotasunak hedatzea sustatzen duten baldintza osasungaitzak ekar ditzakete. Laguntza humanitarioaren barruan sartzen dira osasun-arloko eta saneamenduko esku-hartzeak, gaixotasun-agerraldiak prebenitzeko eta osasun publikoa babesteko. Errekuperaziorako eta erresilientziarako laguntza: Berehalako erantzunetik harago, laguntza humanitarioak ere laguntzen du epe luzera lehengoratzen eta erresilientzia eraikitzen. Kaltetutako komunitateei beren bizitzak berreraikitzen eta etorkizuneko krisiei aurre egiteko gaitasuna hobetzen laguntzen die. Kalteberatasunaren murrizketa: Laguntza humanitarioa kalteberatasunaren azpian dauden kausei heltzean ere oinarritzen da, hala nola pobrezia, desberdintasuna eta oinarrizko zerbitzuetarako sarbiderik eza. Hori funtsezkoa da pertsonek etorkizuneko arriskuekiko duten esposizioa murrizteko. Bakea eta Egonkortasuna sustatzea: Gatazka-testuinguruetan, laguntza humanitarioak tentsioak murrizten eta bakea sustatzen lagun dezake, taldeen arteko lehia eta gatazka murriztu dezaketen oinarrizko baliabideak ematen baititu. Tokiko lankidetzatik, ekintza humanitarioa krisialdietarako erantzun globalaren funtsezko osagaitzat hartzen dugu, bizi-laguntza emanez eta susperraldi sendoago eta iraunkorrago baterako oinarriak eraikiz.

Tokiko administrazio publikoa posizio egokian dago berdintasun-politiken esparruan zeregin aktiboa izateko; estatuko eta nazioarteko arau-esparru ona du, herritarrak gero eta ahaldunagoak dira, berdintasunaren aldeko lidergo politiko berriak ditu, diskurtso teorikoaz harago, eta lidergo femenino eta feminista berriak ditu, mundu osoko hiri garrantzitsuen buru. Herrialde baten garapena eta haren osasun demokratikoa gizonen eta emakumeen arteko aukera- eta eskubide-berdintasunarekiko konpromisoaren arabera ere neurtzen da. Genero-politikak, neurri handi batean, erakundeen buru denaren borondate politikoaren mende daude, eta, diskurtsoaz harago, beharrezkoa da genero-araudiaren hedapena behartzea, berdintasuna lehenestea gure gizarteko eremu eta sektore guztietan, eta politika, araudi, plan eta jarduera guztiek genero-ikuspegia izan dezaten bultzatzea. XXI. mendeko erronka nagusietako bat, 2030 Agendaren arabera, desberdintasunak murriztea eta arintzea da. Erronka hori lortzeko, Nazio Batuek diskriminazioak eta ekitate eza betikotzen dituzten egiturazko kausen aurka lan egitera gonbidatzen gaituzte. Ezaguna zaigu, eta beraz, genero-desberdintasuna pobretzeko eta eskubideak mugatzeko arrazoi nagusietako bat bezala kokatzen dugu. Emakumeen eskubideak giza eskubidetzat hartzeak, era berean, ikuspegi aldaketa ekarri zuen eskubideen ikuskeran ikuspegi juridikotik “giza eskubideen kulturara”, gobernuak eta edozein pertsona, eskubideen titularra den aldetik, horien sozializazioan konprometitzen baititu, emakumeen eskubideen urraketaren egiturazko oinarri gisa balio duten sinesmen matxista eta patriarkalen sistema hautsiz. Horrek esan nahi du estatuek modu aktiboan lagundu behar dutela eredu soziokulturalak aldatzen; izan ere, emakumeen eta gizonen rolen kontsiderazio tradizionala aldatzen ez bada, ez da ez ekitaterik ez genero-berdintasunik egongo.

1. Bidegabekeriaren egitura globalak zalantzan jartzea. Giza eskubideetan oinarritutako garapen-eredu bat eskatzen da, eta esplotazioan oinarritutako garapen-eredua eraldatzeko lan egitea.
2. Bizitzaren, giza bizitzaren eta ingurumenaren iraunkortasunaren zentraltasuna, zainketei eta zaintzarako eta autozaintzarako eskubideari arreta berezia eskainiz, eremu pribatuari ikusgarritasuna emanez, giza eskubideen definizioaren oinarri diren giza duintasunaren eta oinarrizko askatasunen nozioekin bat eginez.
3. Ezberdintasuna eta aniztasuna, “gizakiaren” kontzeptu unibertsaletik urrun eta etnozentrismo zuria, heterosexuala, klase ertainekoa eta hiriko bizitza zalantzan jarriz, patriarkatuaren, kapitalismoaren eta kolonialismoaren arteko harremanaz arduratzen den ikuspegi batetik.
4. Genero-indarkeria guztien aurkako posizionamendu esplizitua, edozein diskriminazio-moduren amaiera exijituz, bai eta emakumeek erabakiak hartzean erabateko parte-hartzea izatea ere, Bakea eta Giza Segurtasuna Eraikitzeko prozesuak barne.
5. Sexu-eskubideen eta ugalketa-eskubideen bermea nabarmentzea, eta eztabaida publikoan herritarrekin, justizia sozialarekin eta erabateko berdintasunarekin lotutako gai gisa kokatzea, Kairoko Konferentzian (1994) eta Beijingeko Konferentzian (1995) jasotzen den bezala.
6. Herrialde ezberdinetako eta herrialde barruko erakunde feministen arteko aliantzak sustatzea, tokiko erakundeek beren errealitate partikularretan botere-egituren aurka egiten dituzten aldarrikapenak babestuz.
7. Emakumeengan neurriz kanpoko eragina duten diskriminazioak legitimatzen dituzten botere-harremanak eta egiturazko kausak eraldatzeak genero-estereotipoak zalantzan jartzea dakar.
8. Ordezkaritza-egituretan eta erabakiak hartzeko egituretan emakumeen parte-hartzea bermatzea. Azken urteetan genero-berdintasunari emandako bultzada gorabehera, emakumeek beren familiek, erakunde politikoek, lan egiten duten erakundeak eta biztanleek jarritako erresistentziak gainditzen jarraitu behar dute, eta horrek agerian uzten du praktika soziokultural baten prebalentzia, hautagaitzak edo hautetsiak hartzeko erabakia diskriminatzen eta urratzen duena.

Udal Lankidetza Teknikoa herrialde ezberdinetako udalerrien arteko elkartasunerako tresna da. Tokiko erakundeen eta beren baliokideen arteko ezagutza, teknologia eta esperientzien elkartrukean datza, hegoalde globaleko herrialdeetan. Helburu nagusia inplikatutako udalerrietako barne-antolamenduko gaitasunak eta zerbitzu publikoen kalitatea hobetzea da. Udalaren lankidetza teknikoari esker, asistentzia-lankidetzaren eredu operatibotik haratago joan daiteke; ildo horretan, udal-departamentu desberdinak zeharkakotasuna lortzeko eta tokiko lankidetzaren balio erantsia handitzeko aukera ematen du. Ekimen mota honen eragile nagusia teknikariak dira, beren borondatez ezagutza eta trebetasun profesionalak hirugarrenei transmititzen dizkietenak eta, horrela, gaitasunak eta autonomia handitzen dituztenak. Teknikariek, aldi berean, esperientzia berriez gozatzen dute eta profesionalki hazten dira, prozesuak berriz biziz eta erronka berriak hartuz. Ez da karitatezko ekintza bat, baizik eta berdinen arteko harreman bat, elkartruke ireki bat, elkarrekiko onura sortzen duena eta udalerrien, iparraldekoen eta hegoaldekoen arteko parte-hartzea ahalbidetzen duena, elkarrekin zehaztutako lankidetza-lan koherente batean. Era berean, udal-lankidetza teknikoak hegoaldeko herrialde globaletako teknikarien esperientziak ere biltzen ditu, Lankidetza Funtsei lotutako udalerrietara datozenak, gure lurraldeko administrazio publikoak, tokiko gobernuak eta udalaz gaindiko gobernuak garatzen ari diren proiektu, zerbitzu eta jarduerei buruzko esperientziak eta ezagutzak eskuratu eta helarazteko. Nahiz eta esan dezakegun udal batek egikaritzen dituen eskumen adina lankidetza tekniko mota daudela, honako arlo hauek dira interes handiena eskaintzen dutenak lankidetza-modalitate honi dagokionez. Ura eta saneamendua Barne hartzen ditu erregulazio teknikoa, iraunkortasun ekonomikoa, mantentzea, sareak, etab. Merkataritza eta merkatuak Merkataritza-jardueraren antolamenduarekin, elikagaien kalitatea bermatzeko lan elkartuarekin, sektore informalen integrazioarekin eta abarrekin lotutako alderdiak biltzen ditu. Hezkuntza, kultura eta ondarea Egitura orokorrak sortzera eta material, espazio eta obra interesgarriak kudeatu eta zaintzera bideratuta dago. Berdintasuna, gazteria eta gizarteratzea Gazteei, haurrei, adinekoei, berdintasunari eta abarri laguntzeko zerbitzuak garatzen ditu. Energia Udalerrientzat, sektore pribatuarentzat eta herritarrentzat eragin ekonomiko handia duten eraginkortasun energetikoko politikak jorratzen ditu. Ingurumena, kudeaketa eta lurralde-plangintza Ingurumena eta interes naturaleko eremuak babesteko ekintzak biltzen ditu. Ingurumen-arriskuen kudeaketarekin batera. Sustapen ekonomikoa eta enplegua Enplegua, integrazioa eta aberastasuna sortzen duten produkzio-sektoreak (turismoa barne) sustatzeko politikak biltzen ditu. Hondakinak Barne hartzen ditu plangintza integrala, bilketa, birziklatze eta abarreko zerbitzuen antolaketa. Osasun publikoa Osasun publikoa sustatzen du, sexu-osasunerako hainbat programaren bidez. Elikagaien segurtasuna, bide-osasungarritasuna eta abar. Hirigintza Hiriaren eta inguruaren artean harreman iraunkorra eraikitzeko behar dena biltzen du, baita hirigintza-arloa abian jartzeko behar dena ere. Mugikortasuna Mugikortasun-planak, -araudiak eta -azpiegiturak hedatzea jasotzen du, bai eta zerbitzu publikoak abian jartzea eta hobetzea ere. Krisi humanitarioak/Larrialdiak Krisi bat ez da fenomeno puntual bat, contínuuma gogoan izatea: larrialdia – errehabilitazioa – garapena. Larrialdi jakin batzuetan jarduteko proposamen espezifikoak.